आठवले साहेब समजून घेण्यापूर्वी…

… डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि भारताची समाज रचना समजून घेणं गरजेचं आहे….

भारतामध्ये दोन विचारसरणींचा कायमस्वरूपी संघर्ष हजारो वर्षांपासून दिसून येतोय एक ब्राम्हणी तत्वज्ञान आणि दुसरं बुद्धाचं तत्वज्ञान. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी याची नीट मांडणी त्यांच्या लिखित पुस्तकात केली आहे आणि त्यांच्या अनेक भाषणांत केली आहे. ब्राम्हणी धर्माच्या तत्वज्ञानामध्ये ब्राम्हण, क्षत्रिय, वैश्य, शूद्र, अतिशूद्र अशी मांडणी उतरंडीनुसार हायरारकी नुसार आहे आणि हीच उतरंड ब्राम्हणी तत्वज्ञानास कायम ठेवायची होती, आहे आणि भविष्यातही राहणार आहे. बुद्ध तत्वज्ञान आणि ब्राम्हणी तत्वज्ञान या मधील संघर्ष हा या व्यवस्थेविरुद्धचा संघर्ष आहे. यामध्ये आधुनिक काळात कोणती मूल्ये स्वीकारणार हा प्रश्न बाबासाहेबांनी सातत्याने विचारलेला आपण पाहतो. त्यासाठी बाबासाहेब स्वातंत्र्य, समता, बंधुता, सामाजिक न्याय आणि लोकशाही ही मूल्ये समाजाला देशाला देण्याचा प्रयत्न करतात. 

एक नंबरला ब्राम्हण, दोन नंबरला क्षत्रिय, तीन नंबरला वैश्य आणि चार नंबरला शूद्र, अतिशूद्र (अति शूद्र मध्ये ५०% लोकसंख्या असलेल्या सगळ्या स्त्रिया येतात.) अगदी ब्राम्हणांच्या स्त्रियापण अतिशूद्र आहेत, क्षत्रियांच्या स्त्रिया सुद्धा अतिशूद्र आहे आणि वैश्यांच्या स्त्रिया सुद्धा अतिशूद्र आहेत. शुद्रांच्या स्त्रिया आणि अतिशूद्र स्त्रिया सुद्धा शूद्रच आहेत, हे ब्राम्हणी तत्वज्ञान बाबासाहेबांना मान्य नव्हतं! चार वर्ण आणि साडे सहा हजार जाती बाबासाहेबांना मान्य नव्हत्या. त्यांना याला पर्याय म्हणून बुद्ध तत्वज्ञान भारतात रुजवायचं होतं. ज्यामध्ये कुणीही एक नंबर नाही, कुणीही दोन नंबर नाही, कुणीही तीन नंबर नाही आणि कुणीही चार नंबर नाही. सर्वांना संधीची समानता बाबासाहेबांना अपेक्षित आहे. व्यक्ती जन्माला आल्यावर त्याला त्याच्या संपूर्ण क्षमतांचा विकास करण्यासाठी कुटुंब, शाळा, विद्यापीठ आणि भोवतालचा समाज याने वातावरण तयार करून द्यायला हवे असं बाबासाहेबांचं ठाम मत होतं आणि त्याचप्रमाणे त्यांनी रस्त्यावरची लढाई, संसदेची लढाई, सांस्कृतिक लढाई, शैक्षणिक लढाई, राजकीय लढाई, सामाजिक लढाई, धार्मिक लढाई!….